Menu
Deze overdenking over bekering gaf Micha Nederland tijdens een bijeenkomst van het Netherlands Institute for Evangelical and Reformation Thelogy (Nifert) op donderdag 2 november 2023.
Lees jij graag thrillers of detectives? Dan kun je je vast goed inleven in hoe vervelend het zou zijn als je éérst alle spoilers te horen krijgt. Stel je voor dat je al weet wat de clue is van het verhaal, wie het overleeft en wie niet, wie uiteindelijk de held en wie de slechteriken zijn … Begin je dan nog in het boek van voren af aan? Waarschijnlijk niet, want alle spanning is weg.
De climax van een verhaal – het moment waarop alles ineens in elkaar valt – is alléén briljant op het moment dat je daar aankomt met alle spanning die zich in de loop van het verhaal heeft opgebouwd. Als lezers hebben we die spanning nodig om de betekenis en de diepte van het verhaal te voelen.
Ik moet toegeven dat het bovenstaande voorbeeld voor mij soms illustratief is voor hoe wij als christenen omgaan met ons gezamenlijke verhaal, dat wil zeggen: het verhaal van God met de wereld. We nemen structureel de climax van dit verhaal (namelijk Jezus’ opstanding en dus onze hoop) als uitgangspunt. We hebben zó veel behoefte aan hoop dat ‘t het begin én het einde van ons gesprek is, en daarmee laten we weinig ruimte voor de spanning die er wat mij betreft wel degelijk is.
Gods verhaal met de wereld is namelijk nog niet afgelopen. We zijn hier op aarde en we hebben nog steeds een roeping om God lief te hebben boven alles en onze naasten als onszelf. En dat is zeker niet gemakkelijk in een individualistisch land, waar ons eigenbelang toch vaak vooropstaat. We leven in een rauwe en gebroken realiteit met hele spannende vooruitzichten. Hoe gaan we daarmee om als christenen? Durven we die spanning onder ogen te komen of steken we onze kop in het zand?
De afgelopen jaren voelde ik veel spanning en zelfs wanhoop als ik nadacht over de situatie in de wereld. Tijdens werkreizen, vooral in Oost-Afrika, zag ik hoe steeds meer plekken ter wereld geteisterd worden door klimaatrampen, soms letterlijk onleefbaar worden. Mensenrechten worden structureel geschonden. Bovendien voelde ik als nieuwbakken moeder hoe de toekomst voor de volgende generatie bedreigd wordt. Ik maakte me daar zorgen over, en nog steeds trouwens.
Tegelijkertijd zag ik christenen om me heen met het woord ‘hoop’ strooiden alsof het op straat voor het oprapen ligt. Dat voelde voor mij echt véél te makkelijk, saai zelfs. Ik wilde niets liever dan hoopvol zijn, maar niet als een soort wishful thinking of alsof het een algemene wetenschap is zonder dat ik het van binnen hoefde te doorleven.
Even voor de duidelijkheid: ik wil absoluut niets afdoen aan de waarheid en de kracht van de hoop die we mogen hebben. Maar de hoop waarover ik veel christenen hoorde praten, kwam op mij veel te gemakkelijk over. Ik kreeg ‘m geserveerd zonder strijd. Terwijl ik meer geloof in een hoop die het resultaat is van een proces (van bekering) dat daaraan voorafgaat. Jezus zei dat alleen zieke en zwakke mensen een dokter nodig hebben. Gezonde mensen niet. Ik ben er steeds sterker van overtuigd geraakt dat op dezelfde manier alleen wanhopige mensen hoop nodig hebben. Zorgeloze mensen hebben geen hoop nodig.
Ik stond mezelf de afgelopen jaren toe om mijn sluimerende wanhoop onder ogen te komen. Ik had het nodig om eerlijk tegen mezelf te zijn over hoe ik me voelde. Wat er toen gebeurde was zeker niet leuk (ik werd namelijk overspoeld door moeilijke emoties zoals verdriet en boosheid), maar wel interessant. Ik realiseerde me namelijk dat ik geen ‘slechte’ of ‘duistere’ emoties voelde, maar emoties die voortkwamen uit liefde.
Voorheen kon ik het gevoel krijgen dat het als christen volstrekt onnodig is om verdriet of wanhoop te voelen, onder het mom van ‘het komt uiteindelijk goed’ en ‘het lijden is al overwonnen’. Nu weet ik: als we iets of iemand liefhebben, natúúrlijk maakt het ons dan verdrietig als dat kapot gaat. Jezus huilde zelf ook toen Lazarus overleed. Jezus huilde om het fysieke sterven van iemand van wie hij hield. Omdat hij van hem hield.
Ik houd van Gods schepping, dus natúúrlijk maakt het mij dan boos als het willens en wetens beschadigd wordt. Ik geef om mijn medemensen en om de toekomst van de volgende generatie, dus natúúrlijk ben ik dan verdrietig als hun leefwereld verloren gaat. Het is eerder raar als we deze moeilijke emoties niet ervaren als christenen. Liefde en rouw zijn namelijk twee kanten van dezelfde medaille. Rouw is een gepaste reactie op wat gaande is in de wereld.
‘Liefde en rouw zijn twee kanten van dezelfde medaille.’
Ik kies er dus voor om te rouwen, omdat ik geloof dat het belangrijk en zelfs noodzakelijk is. Waarom? Omdat (be)rouw voorafgaat aan bekering. Bekering is de verandering van onze daden na een verandering van ons hart. En het punt is: ons hart verandert niet als we onszelf geruststellen tegen beter weten in. Dankzij het toelaten van de moeilijke emoties veranderde er daarentegen wel iets binnenin mij.
Mijn verdriet ervoer ik bijvoorbeeld als een vorm van mede-lijden en dus als een vorm van naastenliefde. Mijn verdriet veranderde iets aan de verlangens van mijn hart. Verdriet wakkert een verlangen aan naar verandering – om het in christelijke termen te zeggen: naar bekering. Dankzij mijn verdriet ontstaat er bereidheid om meer te leven op een manier zoals God het bedoeld heeft.
De boosheid heeft ertoe geleid dat ik een punt heb bereikt waarop ik dacht: zo kán het niet langer. Het gaf me moed om op te staan tegen onrecht. En om mijn kop wat meer boven het maaiveld uit te steken.
Mijn wanhoop herinnert me eraan dat ik maar een kleine, nietige sterveling ben, en dat ik God nodig heb. Dankzij mijn wanhoop betrek ik God veel meer bij wat er gaande is in de wereld. Het veranderde ook de diepgang, de intensiteit en de oprechtheid van mijn gebed. Ik voel me afhankelijker. Ik heb redding nodig.
Al deze emoties hebben dus een activerende werking gehad in mijn leven, waardoor ik een actievere rol ben gaan spelen in het verhaal van God met de wereld. Niet een grootse rol – ik hoef de wereld niet te redden – maar eerder: gewoon een roeping voelen om te doen wat het goede is. Juist die rol en die roeping hebben me hoop gebracht.
Concluderend: moeilijke emoties zijn niet slecht. Laten we, in plaats van ze te vermijden, onszelf oefenen om ons erdoor te laten activeren. Doorleefde hoop ligt niet op straat voor het oprapen. Als we eerst onze wanhoop doorleven, met alle spanning en strijd erop en eraan, dan kan hoop weer de climax van ons gezamenlijke verhaal worden, met alle diepte en betekenis die erbij hoort.
In januari 2024 verschijnt er een nieuw boek in de Micha-boekenreeks: Scheppings(t)rouw. Dit boek gaat over omgaan met de moeilijke (rouw)emoties die we kunnen ervaren om de schade aan en het verlies van de schepping. Wil je op de hoogte worden gehouden wanneer dit boek te koop is? Meld je dan aan voor onze nieuwsbrief.