‘Om eerlijk te zijn, vraag ik me soms af of mensen uit westerse landen de pijn en het verdriet begrijpen die de klimaatrampen in ons leven veroorzaken.’ Zo heb ik dit citaat van de bisschop van Barishal uit Bangladesh vertaald. Het is een behoorlijk vrije vertaling, want oorspronkelijk stond er: ‘Wij zijn niet verantwoordelijk voor deze calamiteiten (cyclonen, overstromingen, wateroverlast, verzilting en andere rampen als gevolg van klimaatverandering), maar veel zusters en broeders zijn hier wél verantwoordelijk voor. In onze beleving zijn slechts sommigen zich hiervan bewust, maar ze begrijpen nog steeds niet volledig hoeveel pijn en zorgen het veroorzaakt in onze levens.’

Deze column van Lysanne van de Kamp stond op 20 juli 2023 in het Nederlands Dagblad. 

Beleving van het mondiale Zuiden

Het is de eerste keer dat internationale predikanten meeschrijven aan het kerkenpakket van de Micha Zondag. We werden vooraf al gewaarschuwd: mensen uit het mondiale zuiden kunnen scherp uit de hoek komen. Had ik zijn woorden letterlijk kunnen of moeten overnemen? Ik heb hier lang over gepiekerd. Aan de ene kant deelt de bisschop simpelweg hoe hij zich voelt, en veel landgenoten met hem. Het enige wat hij doet, is zeggen waar het op staat. En als je erover nadenkt, is het meer dan terecht. De vraag is alleen of onze tere oren het wel aankunnen. Wij houden in Nederland niet zo van verwijten. Het moet natuurlijk wel constructief en opbouwend blijven.

De vertaling waarvoor ik uiteindelijk gekozen heb, is waarschijnlijk al scherp genoeg voor in de gemiddelde preek. Ik ben ontzettend benieuwd of predikanten deze zin straks op 15 oktober daadwerkelijk gaan voorlezen.

Ergens is het ironisch: terwijl veel mensen wereldwijd moeten incasseren dat hun levens in toenemende mate bedreigd worden, is het voor ons al lastig te moeten incasseren dat wij daar een rol in gespeeld hebben én een rol in te spelen hebben. In India plegen bijvoorbeeld tientallen boeren per dag (!) zelfmoord als gevolg van mislukte oogsten door klimaatverandering, en jaarlijks telt het land meer miljoenen klimaatvluchtelingen. En wij rouwen al – dat heet ‘comfortrouw’ – om ons vliegtuigritje en ons stukje vlees.

‘Ergens is het ironisch: terwijl veel mensen wereldwijd moeten incasseren dat hun levens in toenemende mate bedreigd worden, is het voor ons al lastig te moeten incasseren dat wij daar een rol in gespeeld hebben én een rol in te spelen hebben.’

Wereldvreemde bubbel

Wat is klimaatrechtvaardigheid? Onze preekschrijver uit Rwanda zegt: omkijken naar de meest kwetsbare mensen, want zij zijn het die de hardste klappen opvangen van klimaatonrechtvaardigheid. Hij vertelt daarbij hoe grote groepen mensen in zijn land te maken hebben met honger (en dus vatbaarder zijn voor ziektes) en met economische ongelijkheid (en dus minder toegang hebben tot gezondheidszorg en scholing).

Hoe meer van dit soort verhalen ik hoor van mensen uit andere werelddelen, hoe meer ik vervreemd lijk te raken van Nederland. Als ik op sociale media door mijn tijdlijn scrol, zie ik hoe christelijke (vrouwen)platforms me proberen te bemoedigen met teksten zoals: ‘De Heer behoedt je voor alle kwaad’ en ‘Ik zal je een hoopvolle toekomst geven’. Ik begin dit soort teksten in toenemende mate krankzinnig te vinden. Wat leven we toch in een wereldvreemde bubbel.

Het is voor mij moeilijk te bevatten, en al helemaal niet te verteren, dat wij elkaar vooral gezellig moeten blijven bemoedigen, onder het mom van ‘God laat het werk niet los wat zijn hand begonnen is’. Als ik zelf de Bijbel opensla, kom ik juist een en al vermaning tegen. En dat vind ik eigenlijk wel verfrissend. Neem de brieven uit het Nieuwe Testament.

Ik kan erover fantaseren: stel dat Paulus ons vandaag de dag een brief zou sturen, wat zou daar dan in staan? Het zou mij niets verbazen als het meer in de stijl is van onze internationale preekschrijvers dan van menig preek of (vrouwen)platform.