Menu
Je kent vast wel een “groen” iemand – iemand die hartstochtelijke monologen kan afsteken over ondergrondse schimmelnetwerken; iemand die emotioneel wordt wanneer hij een zeldzame vogel spot; iemand die verschillende soorten grassprietjes nog van elkaar weet te onderscheiden. Ik zal maar direct toegeven dat ik niet zo iemand ben. Ik heb er gewoon niet zoveel mee. Ik ben liever in de stad dan in het bos en ik leer liever over geschiedenis dan over de natuur. Eigenlijk ben ik dus helemaal niet zo ‘groen’ als mensen vaak denken.
Deze blog van Harmen Niemeijer verscheen eerder op de website van Tearfund.
Regelmatig ontmoet ik medechristenen die maatschappelijk erg actief zijn: mensen die handen en voeten geven aan de Bijbelse opdracht van naastenliefde. Ze doen bijvoorbeeld vrijwilligerswerk met ouderen of vluchtelingen of ze collecteren om de honger de wereld uit te krijgen. Prachtig! Maar wanneer ik hen vraag hoe zij zich voelen over de klimaatcrisis, over milieuvervuiling of over biodiversiteitsverlies, dan halen zij hun schouders op. Omdat ze niet zo “groen” zijn. Als diersoorten uitsterven is dat natuurlijk wel jammer, maar om er nou echt door geraakt te worden. ‘Mijn hart ligt meer bij het sociale, bij mensen’, zeggen ze dan.
Moeten we eerst een passie hebben voor “groen” voordat we ons laten raken door verschillende ecologische crises? Nee! Ook al ben je geen natuurliefhebber, je bent wél een onderdeel van wat ook wel een “ecosysteem” genoemd wordt: een gemeenschap waarin planten, dieren, mensen met elkaar verbonden zijn en van elkaar afhankelijk zijn. Als de schepping beschadigd raakt, raakt dat dus ook aan ons eigen leven. Het raakt aan medemensen. Het is niet alleen groen, het is ook sociaal.
‘Ook al ben je geen natuurliefhebber, je bent wél een onderdeel van een ecosysteem’
– Harmen Niemeijer
Om klimaatverandering als voorbeeld te nemen: het is van cruciaal belang om te begrijpen wat het betekent als de aarde opwarmt. Wat is de impact van 1,5 graden, 2 graden of – waar we momenteel op afstevenen met ons huidige klimaatbeleid – zelfs 3 graden? Een klein verschil in temperatuur kan grote gevolgen hebben, net zoals bij onszelf wanneer we koorts hebben. De bottom line is: hoe meer opwarming, hoe onleefbaarder de aarde wordt. Dit is al gaande, denk aan de overstromingen in Libië afgelopen zomer. Een hele stad wordt weggevaagd. Duizenden mensen stierven er. Dit zal steeds vaker voorkomen en steeds erger worden.
De wereld zoals we die kennen, is gebaseerd op een klimaat dat past bij onze manier van leven. In Nederland hebben we – net als in vele andere landen – onze steden gebouwd op plekken die passen bij de huidige zeespiegel. Echter, opwarming betekent zeespiegelstijging, en zeespiegelstijging betekent overstromingen.
Uiteindelijk zullen we in Nederland de strijd tegen het stijgende water moeten opgeven. Naar verwachting zullen grote steden als Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Leiden en Haarlem onder water komen te staan. Overigens geldt dit voor veel meer steden ter wereld, waaronder Jakarta (10,8 miljoen inwoners in 2020), Ho Chi Minh (8,6 miljoen inwoners in 2020), Dar es Salaam (6,7 miljoen inwoners in 2020) en Londen (9,3 miljoen inwoners in 2020). Waar moeten al deze mensen naartoe?
Klimaatverandering betekent dat onze manier van ‘leven’ verandert naar ‘overleven’. Uiteindelijk geldt dat voor iedereen ter wereld, maar in de eerste plaats zal dit het geval zijn voor de mensen in de armste gebieden ter wereld. Dat is trouwens nog een reden waarom ecologisch onrecht raakt aan sociaal onrecht. Klimaatverandering wordt namelijk grotendeels veroorzaakt door welvarende landen. Als christenen in westerse landen leven we alsof we meerdere planeten tot onze beschikking hebben en dragen we bovengemiddeld bij aan CO2-uitstoot en milieuvervuiling. Hoe kunnen we dit rijmen met onze Bijbelse opdracht om onze medemensen lief te hebben zoals onszelf?
‘Als christenen in westerse landen leven we alsof we meerdere planeten tot onze beschikking hebben’
In arme landen zijn miljarden mensen afhankelijk van hun eigen oogst. Klimaatverandering heeft lange periodes van droogte, overstromingen, modderstromen en hagelbuien tot gevolg, waardoor oogsten steeds vaker mislukken. Dit leidt tot hongersnood en de geschiedenis laat zien dat schaarste leidt tot conflict. Voormalig Commandant der Strijdkrachten Tom Middendorp waarschuwde laatst dat klimaatverandering de grootste bedreiging voor vrede is.
Er zijn nog meer, veel meer verbanden te leggen tussen “groen” en “sociaal”. Deze twee categorieën zijn zozeer in elkaar verstrengeld dat ze eigenlijk niet eens uit elkaar te halen zijn.
‘Klimaatrechtvaardigheid is naastenliefde’ is dan ook het thema van de Micha Zondag dit jaar. Je hoeft geen passie voor de natuur te hebben om je druk te maken over klimaatverandering. Er is alleen maar naastenliefde voor nodig. Als jij je druk maakt over armoede, vluchtelingen of andere vormen van sociaal onrecht, dan ben je misschien wel groener dan je zelf denkt.