Jos Baars is milieukundig duurzaamheidsadviseur en deelt in deze overdenking hoe hij zijn scheppingsrouw heeft ervaren.
Ik heb een achtergrond in klimaatwetenschappen en watermanagement. Dit doe ik nu bijna 9 jaar in verschillende rollen. Ik bezocht voor mijn scriptie de zuidwestelijke delta van Bangladesh en sprak daar met mensen die 10 jaar geleden al de gevolgen van klimaatverandering en slecht watermanagement ervaarden.
In Bangladesh sprak ik met mensen die door te hoge zoutinname veel meer miskramen in hun gemeenschappen hadden. Mensen die jong stierven door bloeddrukproblemen; de inheemse landbouw was niet meer mogelijk door de infiltratie van zout water. In deze interviews was het vooral fijn om de statistiek en literatuurstudie ook kwantitatief bevestigd te zien. Echt landen deed het niet.
Ik schrijf dit ook omdat ik me realiseer dat we in Nederland de urgentie van de milieucrisis nu pas beginnen te voelen. Maar de urgentie is er al decennia. Het zegt veel over onze perceptie en onze privileges dat wij ons nu pas realiseren dat we in een andere tijd zijn terechtgekomen. De vragen en twijfels voelen dieper en de focus op acties in de privésfeer voelen ontoereikend voor de uitdagingen waar voor we staan.
‘Het zegt veel over onze perceptie en onze privileges dat wij ons nu pas realiseren dat we in een andere tijd zijn terechtgekomen.’
– Jos Baars
Wanneer landde het dan wel? Bij mij gebeurde dit zo’n anderhalf jaar geleden. In de kraamweek na de geboorte van onze zoon schreef ik hem een brief voor z’n achttiende verjaardag. Daarin beschreef ik alles wat ik voor hem hoopte in de komende tijd. En opeens landde het. Het jaar 2050… Het jaar 2100… Het zijn jaartallen waar ik in mijn werk continu mee bezig ben. Opeens waren dit geen abstracte momenten meer in een verre toekomst, maar het jaar waarin mijn zoon respectievelijk 28 en 78 wordt.
Het zullen de slapeloze nachten geweest zijn, de emoties die vrij komen bij het jonge vaderschap, maar ook dit plotselinge besef. Ik heb hard gehuild, in de tuin in de schitterende zomerzon. Heel even was m’n wereld donkerder dan ooit.
Wat volgde was een moeilijke zoektocht. Zoektocht is overigens een lauwe term voor wat ik heb ervaren als een existentiële worsteling, vol twijfel over een gelukkige toekomst; vol oordeel over mijn eigen betrokkenheid en verantwoordelijkheid; vol verdriet over dat wat niet meer gaat komen.
Ik vond veel herkenning in het boek Scheppings(t)rouw van Lysanne van de Kamp. Met dit boek weet zij een gat te vullen in de boeken en artikelen over onze ecologische en humanitaire crises, namelijk die vanuit doorleefde hoop en vanuit het christelijke perspectief. In het boek omschrijft zij haar eigen worsteling en zoektocht naar hoop vanuit een vergelijkbaar vertrekpunt.
Ik deel mijn verhaal om je een hart onder de riem te steken, en vooral om je aan te sporen. Scheppingsrouw is geen gemakkelijke thema. Het probeert te breken met goedkope oplossingen die onvoldoende houvast bieden in de tijden die zijn en die gaan komen.
Ook wil ik je aansporen om dit thema op te pakken met mensen uit jouw lokale christelijke gemeenschap. God heeft ons aan elkaar gegeven en daarom hoeven we deze worsteling niet alleen te beleven. Het geeft het houvast om te weten dat je niet de enige bent.
Scheppingsrouw houdt niet in dat we genoegen nemen met een ‘het-komt-wel-goed-schatje’. In plaats daarvan mogen we goed om ons heen kijken, elkaar omarmen en tegen elkaar zeggen: ‘ik weet het, ik ben ook bang’. Vanuit die erkenning geloof ik dat ruimte volgt om doorleefde hoop te vinden. Het gaat ook over scheppingstrouw, over een hoop gevestigd in een God die niet loslaat wat Hij begon, die ons uitnodigt Zijn schepping weer in verwondering te omarmen.
‘Kijk om je heen, omarm elkaar en zeg: ik weet het, ik ben ook bang.’
– Jos Baars
Jos Baars is milieukundig duurzaamheidsadviseur en lid van de Nieuwe Kerk in Utrecht, waar hij deel uitmaakt van de duurzaamheidscommissie.