Menu
Deze column van Lysanne van de Kamp over financieel voordeel verscheen op 12 april 2024 in het Nederlands Dagblad.
‘Stel, u bent lid van de diaconie van de Protestantse Gemeente in Aalten en krijgt twee biedingen: van 700 en van 1900 euro. Dan kiest u ook voor die laatste, toch? Wat neemt u de kerk kwalijk?’ Aldus een vraag in het interview met boerin Lineke Pennings, die grond wilde pachten van haar kerk (ND 8 april). Ze liep de grond mis, omdat ze niet het hoogste bod had gedaan.
Deze interviewvraag zwerft al de hele week rond door mijn hoofd, vooral vanwege de vanzelfsprekendheid dat iederéén zou kiezen voor het hoogste bedrag. Alsof andere argumenten per definitie niet relevant zijn. Alsof andere belangen niet zwaarder kunnen wegen.
Het kan wél anders. Een vriendin van me kreeg haar koophuis, omdat de verkopende partij haar het beste vond passen bij de buren. Hij gunde de buurt een goede buur. Hij liep daarmee minstens tienduizend euro mis, maar kreeg er eeuwige dankbaarheid voor terug. Toen ik het hoorde, kon ik wel janken van geluk dat er mensen bestaan die zulke inspirerende keuzes maken.
Mijn aversie tegen financiële overwegingen als enige argument is in de noodhulpsector ontstaan. Het is heel complex om mensen daadwerkelijk te helpen. Je kunt ze voedsel, water en medicijnen geven, zodat ze op een vrij simpele manier in leven kunnen blijven. Met deze manier van werken kun je lekker veel ‘impact’ rapporteren: ‘We hebben 10.000 levens gered in twee weken!’ Of: ‘Voor 12 euro kan een gezin een maand lang overleven.’ Super efficiënt, financieel gezien, maar is dat waar het om draait?
Het uitgangspunt is vaak: hoe meer mensen je kunt bereiken, hoe beter. Met die redenering wil je het liefst dat één persoon zo min mogelijk kost. Dan kun je meer mensen helpen voor hetzelfde bedrag. Financieel voordeel! Maar wat als een bepaalde vorm van hulp of een bepaalde doelgroep meer tijd en moeite kost? Moeten we het dan maar overslaan? Denk aan de degenen die meer specialistische zorg nodig hebben, zoals ouderen of mensen met een beperking. Of denk aan de mentale hulp voor mensen na traumatische gebeurtenissen. Zonder dit soort hulp blijven zij misschien in leven, maar ze ervaren geen herstel en zijn voor het leven getekend.
Gaat het om kwantiteit of kwaliteit? Om financiële zekerheid of doen waarin je gelooft? Het één gaat maar al te gemakkelijk ten koste van het ander. Het efficiënte gaat vrijwel altijd ten koste van het broodnodige: oog voor de meest kwetsbare, persoonlijke aandacht en – zoals in het geval van boerin Lineke – een duurzame toekomst. Gelukkig heb ik in de noodhulpsector óók gezien hoe sommige christelijke organisaties juist moeite deden voor de mensen die het minst efficiënt en dus het minst rendabel zijn om te helpen.
Ik hoop dat diaconieën en kerkvoogdijen ook met zulke door en door christelijke intenties naar de grond leren kijken die zij verpachten. Theologische onderbouwing is er genoeg, lees bijvoorbeeld het pas verschenen boek Hemels groen van Matthijs de Jong en Cor Hoogerwerf. Natuurlijk is er het argument dat je met méér geld meer diaconale projecten kunt ondersteunen, maar onze grond in Nederland is in dusdanig slechte staat dat we het ook gerust als diaconaal project kunnen zien.
Het alternatief is business as usual: dat de natuurlijke wereld pas onze zorg verdient zodra de grond te verarmd is om gezond te functioneren. Uiteindelijk creëren we zo een situatie waarin we zelf diaconale hulp nodig zullen hebben.