Ik heb een paar jaar geleden een besluit genomen: als iets of iemand betrokken is bij de producten en maaltijden die mijn leven mogelijk maken, wil ik ze als mijn naasten zien. Immers: als ik ervoor kies gebruik te maken van arbeid, producten en grondstoffen uit verre landen, dán beïnvloed ik rechtstreeks het leven van allerlei mensen, dieren en ecosystemen. Door geglobaliseerde handel en complexe productieketens blijven zij gemakkelijk buiten mijn gezichtsveld.
Deze column van Lysanne van de Kamp stond op 8 juni 2023 in het Nederlands Dagblad.
Toch bestaan zij. Verspreid over de hele wereld maken zij mijn kleding zonder een leefbaar loon te ontvangen en worden zij blootgesteld aan giftige stoffen, terwijl ze in levensgevaarlijke mijnen de kobalt voor mijn telefoon delven. Het onrecht druipt van ervan af.
‘Je naaste liefhebben als jezelf blijft een fantasie zolang je niet bereid bent degene in de ogen te kijken.’ Eerder schreef ik dit toen het ging over asielzoekers. Ik ben me gaan realiseren hoe waar dat eigenlijk is voor ons héle leven.
In onze westerse samenleving missen we een gevoel van verbondenheid met de mensen, dieren en ecosystemen om ons heen. Dat is extreem problematisch. Sterker nog, het veroorzaakt onrecht en het veroorzaakt crises. Verbondenheid is hét geheim van hoe een relationele Schepper de wereld heeft gemaakt. De schepping is ontworpen als een gemeenschap van mensen, dieren, planten, schimmels, bossen, rivieren, kortom: alles wat leeft, van sterrenstelsels tot microscopisch kleine bodemdieren. Alle leden van deze gemeenschap zijn op fascinerende en allesomvattende manieren met elkaar verbonden en van elkaar afhankelijk.
Hoe kan het zover gekomen zijn dat we ons los wanen van de ander (mens, dier, milieu)? Misschien omdat we letterlijk geen kennis meer maken met medeschepselen? Zou ik me meer betrokken voelen bij de manier waarop zij behandeld worden als ik bereid was om meer over hen te leren? Met die vraag ontstond mijn oneindige zoektocht naar wereldwijde naastenliefde.
‘De schepping is ontworpen als een gemeenschap van mensen, dieren, planten, schimmels, bossen, rivieren, kortom: alles wat leeft, van sterrenstelsels tot microscopisch kleine bodemdieren. Alle leden van deze gemeenschap zijn op fascinerende en allesomvattende manieren met elkaar verbonden en van elkaar afhankelijk.’
Deze zoektocht werd overigens absoluut geen hobby van me. Eerder een marteling. Niemand vindt het leuk om de website van Wakker Dier te bezoeken. Toch is het goed dat die website bestaat en als we die daadwerkelijk lezen. Het opent de ogen voor onrecht.
Over ogen gesproken: blijkbaar leven we in een wereld waarin we de ogen van kweekgarnalen afknippen voor een efficiënter kweekproces, terwijl we weten dat die beestjes daar pijn van hebben. Inderdaad, dan vergaat je de eetlust om ooit nog garnalen te eten (of kroepoek gemaakt van garnalen). Maar het enige alternatief is bewuste naïviteit. Strategische onwetendheid. Dat is per definitie liefdeloos.
Ik gun het niemand om geconfronteerd te worden met een beerput vol onrecht en met het feit dat het knap lastig is onrecht in het dagelijkse leven te vermijden. Ik gun het echter iedereen om zichzelf de kans te geven een ander pad te bewandelen, op een weg naar herstel. Ik gun het iedereen om kennis te maken met wat het oplevert je naasten lief te hebben. Het levert verbondenheid op met medemensen, medeschepselen, de wereld om je heen, met God en met je eigen ziel. Het motiveert om te dóén wat je belangrijk vindt. Niet omdat we zo nodig moeten veranderen, maar omdat we het willen. Omdat we onze naasten liefhebben.
Liefde is een krachtige motivator voor wat moeite kost. Liefde maakt dat moeite doen per definitie de moeite waard is, want geven ís ontvangen. Dat is hoe liefde werkt. En liefde begint met kennismaken.